Giriş: Kaynakların Sınırlılığı ve Seçimlerin Sonuçları Üzerinden Bir Ekonomist Perspektifi
Ekonomi bilimi açısından baktığımızda, her sivil toplum kuruluşu gibi Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) de kaynakların – finansal, kurumsal, beşeri– kıt olduğu bir ortamda faaliyet göstermektedir. Bu bağlamda, derneğin hangi faaliyetleri seçtiği, hangi hedeflere yöneldiği ve bu seçimlerin kısa, orta ve uzun vadede ne tür ekonomik sonuçlar doğurabileceği önem kazanır. Bir ekonomist olarak burada dikkate alınması gereken üç temel unsur vardır: (1) kaynak tahsisi ve etkinliği, (2) bireysel ve toplumsal düzeyde alınan kararların etkisi, (3) bu kararların toplumsal refah üzerindeki sonuçları. KADEM’in faaliyet alanlarını sektör, hedef kitlesi ve etki mekanizmaları açısından anlamak, aynı zamanda daha geniş bir ekonomik perspektiften kadınların toplumsal ve ekonomik hayata katılımının ülke düzeyinde yarattığı dinamikleri görmeyi sağlar.
—
KADEM’in Misyonu ve Ekonomik Aktör Olarak Konumu
Kadın ve Demokrasi Derneği, kurulduğu 8 Mart 2013 tarihinden itibaren “varoluşta eşitlik, sorumlulukta adalet” ilkesiyle kadınların onurlu, güvenli bir toplum içinde yer almasını hedefleyen bir sivil toplum kuruluşudur. [1] Kadının toplumdaki temsilini güçlendirme, hak temelli çözümler üretme ve aile, toplum bağlamında etkin politika önerileri geliştirme gibi alanlarda çalışmalar yürütmektedir. [2]
Bu bağlamda ekonomistin gözüyle KADEM’i bir ekonomik aktör olarak görmek mümkündür: Dernek, kadınların sosyal ve ekonomik hayata katılımını artırmaya yönelik faaliyetlerle arz‑yanıt sürecini, insan sermayesi birikimini ve dolayısıyla üretkenliği iyileştirmeyi hedefler. Kadın istihdamı, girişimcilik, eğitim ve toplumsal bilinçlenme gibi alanlarda yaptığı müdahalelerle bu aktör, hem mikro karar düzeyinde (kadın bireyin eğitimi, işgücüne katılımı) hem makro düzeyde (ülke ekonomisinin kadın işgücü potansiyelinden faydalanması) etkili olabilir.
—
Piyasa Dinamikleri ve Bireysel Kararlar: KADEM’in Ekonomik Etki Alanı
Kadın işgücüne katılım ve verimlilik
Kadınların işgücüne katılım oranının artması, ekonominin toplam üretim potansiyelini yükseltir. Türkiye özelinde kadın istihdamının Avrupa Ortalamaları’nın altında olması dikkat çekmektedir. [3] KADEM gibi kuruluşların kadınların eğitimine, girişimciliğine, işgücüne erişimine yönelik programları, bu potansiyeli harekete geçirme yönünde önemli araçlardır. Örneğin, dernek temsilcilikleri ve seminerleriyle kadınların sosyal sermayesini artırmayı hedeflemektedir. [4]
İnsan sermayesi ve karar alma mekanizmaları
Kadın bireylerin eğitim düzeyi, sosyal ağları, işgücü piyasasına erişimi ve karar alma kapasitesi arttıkça, bireysel düzeyde daha etkin seçimler yapabilirler: meslek seçimi, girişimcilik, yatırım vb. Bu da uzun vadede hanehalkı geliri, tüketim ve tasarruf davranışlarında değişime yol açar. KADEM’in uyguladığı eğitim‑kampanya‑temsilcilik gibi faaliyetler bu mekanizmayı destekler. [5]
Toplumsal refah ve dışsallıklar
Kadın istihdamının artması sadece bireysel fayda yaratmaz; toplumsal refah açısından da pozitif dışsallıkları vardır. Örneğin, kadınların ekonomik olarak güçlenmesi, aile gelirlerini artırabilir, çocukların eğitimi için kaynak yaratabilir, dolayısıyla insan sermayesi nesiller boyu artabilir. Bu durumda KADEM gibi derneklerin rolü, sadece kadınlara yönelik doğrudan destek olmakla sınırlı kalmayıp, toplumun üretken kapasitesinin yükselmesine katkıda bulunabilir. Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin azaltılmasıyla birlikte piyasada daha adil ve verimli rekabet koşulları oluşabilir.
—
Seçimler, Kaynak Kullanımı ve Uzun Vadeli Senaryolar
Kaynak sınırlılığı ve önceliklerin belirlenmesi
KADEM’in çalışmaları için ayrılan kaynaklar sınırlıdır — finansal bağışlar, insan kaynağı, zaman gibi. Bu bağlamda derneğin hangi alanlara odaklandığı (örneğin istihdam, eğitim, şiddetle mücadele) ve bu odakların ekonomik getirisi, stratejik öncelikleri belirler. Eğer kaynaklar kadınların işgücüne katılımını artırmak yerine sadece bilinç kampanyalarına yöneliyorsa, kısa vadede etki sınırlı olabilir. Bu nedenle bir ekonomist olarak KADEM’in kaynak kullanımının etkinliği üzerine düşünmek gerekir.
Serbest bireysel kararlarla toplumsal sonuçlar
Kadın bireylerin eğitim, iş seçimi, ev dışı ekonomiye katılım gibi kararları birer seçimdir. Bu kararların her biri alternatif maliyeti (örneğin evde kalmak yerine çalışmayı tercih etme) içerir. Eğer KADEM, kadınların çalışabilme ortamını artıracak altyapı (örneğin mesleki eğitim, girişimcilik destekleri) oluşturursa, bu seçimlerin yapılma olasılığı artar, dolayısıyla toplumsal üretim artar ve refah yükselir.
Geleceğe dair senaryolar
– Olumlu senaryo: KADEM’in etkili programları sayesinde kadın işgücüne katılım oranı yıllar içinde istikrarlı şekilde artar. Bu artış sayesinde ülke genelinde üretkenlik yükselir, hanehalkı gelirleri artar, tüketim ve yatırım düzeyi iyileşir. Sonuç olarak ekonomik büyüme sürdürülebilir hale gelir ve toplumsal eşitsizlik azalır.
– Orta senaryo: KADEM bazı bölgesel başarılar elde eder fakat kaynak ve işbirliği sınırlamaları nedeniyle yaygın etki yaratamaz. Kadın işgücüne katılım yerinde sayar veya yavaş artar. Ekonomik büyüme sınırlı olur, kadınların potansiyel katkısı tam şekilde değerlendirilemez.
– Olumsuz senaryo: Kaynakların etkin kullanılamaması, politik ya da kültürel engellerin artması kadınların işgücüne katılımı üzerinde baskı oluşturur. Bu durumda potansiyel üretim artışı gerçekleşmez, toplumsal refah artışı yavaşlar, kadının ekonomik hayata katılımındaki statik durum büyüme açısından risk oluşturur.
—
Sonuç: Ekonomik Bir Perspektifle KADEM’in Rolü
Kadın ve Demokrasi Derneği, kadınların toplumsal ve ekonomik hayata tam katılımını destekleyerek hem bireylerin hem de toplumun refahını artırabilecek bir rol oynamaktadır. Ekonomik modeller ışığında değerlendirildiğinde, derneğin yaptığı çalışmalar aslında birer yatırım faaliyetidir — insan sermayesine, sosyal sermayeye ve üretken kapasiteye yatırım. Kaynakların sınırlı olduğu durumda bu yatırımların etkinliği ve odaklanma stratejisi kritik önemdedir.
Okuyuculara şu soruyu yöneltmek gerekir: Kadınların işgücüne katılımını artırmak için izlenen yol nedir? Kamu politikaları, sivil toplum kuruluşları, özel sektör işbirlikleri ne kadar uyumlu çalışıyor? Önümüzdeki 10‑20 yıllık süreçte Türkiye’nin ekonomik büyümesi ve toplumsal refahı açısından kadınların aktif katılımı ne kadar merkezî olacak? Bu bağlamda KADEM’in faaliyet alanları ve stratejileri, yalnızca kadın hakları açısından değil, ülke ekonomisinin sürdürülebilirliği açısından da önemli bir değişken haline gelmektedir.
—
Sources:
[1]: “KADEM Hakkında – KADEM”
[2]: “Hakkımızda – KADEM”
[3]: “Women in Turkey”
[4]: “Son Dakika Kadın Ve Demokrasi Derneği Haberleri”
[5]: “Ana Sayfa – KADEM”